فرمت نگارش مقاله

تاریخ های مهم

معرفی همایش

دانش بومی در زمینه آب و خاک، بدلیل کارکردهای مطلوب آن بویژه سازگاری بالا و حفظ توازن بوم شناختی و  مشارکت مردمی از اهمیت بالایی برخوردار است. آنچه به گردآوری و تدوین دانش بومی در سال­های اخیر اهمیت مضاعف بخشیده ، ضرورت دستیابی به فن آوری و دانش مناسبی است که در عین پاسخگویی به نیازهای رو به رشد جوامع، منابع محدود طبیعی را نیز به گونه ای پایدار مورد بهره برداری قرار دهد. دستیابی به دانش بومی و نیاکان ما، تنها از راه تلفیق دانش نوین و دانش بومی است.

با توجه به قرارگیری کشور بخش اعظم کشور در اقلیم خشک و نیمه خشک و افزایش بیرویه جمعیت و بدنبال آن افزایش نیاز به آب، برداشت از آبهای زیرزمینی افزایش یافته که منجر شده به کمبود جدی آب و بیلان منفی آب های زیرزمینی شده است. استحصال آب، جمع­ آوری و ذخیره ­سازی رواناب از سطوح مختلف است که می ­توان از آن جهت آبیاری محصولات کشاورزی، فضای سبز، مراتع، مصارف خانگی، شرب دام و نیز تغذیه آبهای زیرزمینی بهره برد. فرآیند استحصال و جمع­ آوری آب، پدیده ­ی جدید و نوینی نیست چرا که ما فرهنگ سنتی غنی و پرباری را در این زمینه از تجربیات پیشـینیان خود به یادگار داریم . تاریخ گویای آناست که طرح­هایی که بر اساس استفاده از مقادیر متنابهی فناوری ­های بالا باشد به نظر نمی­رسد که پایدار باشند. لذا شناسایی و معرفی سیستم­های سنتی جمع­آوری و استحصال آب باران جایگاه خاص خود را دارد. هر چند دانش سنتی ساخت این نوع سیستم­ های ذخیره آب یک فناوری پیشرفته برای غلبه بر مشكل کم­ آبی است ولی متاسفانه در نقاط مختلف بالاخص در ایران رو به افول می­ باشد. لذا ضروری است سیستم­ های سنتی جمع آوری و استحصال آب باران احیا شود تا علاوه بر حفظ منابع طبیعی کشور در بهبود وضعیت معیشتی روستاییان ساکن در این مناطق گام بلندی برداشته شود. اگر چنین شود، می توان از هم اکنون خود را برای بحران کم آبی در دهه­ های آتی مهیا نمود و با احیا و به روزرسانی این سیستم ­ها که گسترش وسیعی در ایران دارند علاج واقعه را قبل از وقوع کرد.

با توجه به محدودیت های اقلیمی و کم­بارشی در مناطق جنوبی ایران به ­ویژه سواحل مکران و استان هرمزگان، از دیرباز اقدامات مختلفی در زمینه­ ی استحصال باران صورت گرفته است.این سامانه­ ها شامل  سامانه های سطوح آبگیر باران، مدیریت و بهره برداری سنتی از سیلابها ، جداسازی آب شور و شیرین ، حفظ خاک ، بهره برداری از اراضی شیبدار و زراعت سیلابی است که باتکیه بر دانش بومی این منطقه، جزایر و کرانه های خلیج فارس و سواحل دریای عمان مورد استفاده قرار می گیرد. این گنجینه شناسایی شده شامل شیوه های سنتی حفاظت و بهره برداری از منابع آب و خاک است که در بخش کشاورزی، دامداری، تولیدات صنعتی و ... مورد استفاده قرار می­گیرد.نمونه ­های سامانه­های استحصال آب در استان هرمزگان شامل برکه، دربند، سربند، قنات و آبگیر است که در ادامه تصاویری چند از آن ارائه شده است.

شکل 1- نمایی از دربند در بشاگرد هرمزگان (به نقل از وبلاگ باران)

شکل 2- نمایی از کش بند در بشاگرد هرمزگان (به نقل از وبلاگ باران)

شکل 3- نمایی از برکه در بستک

با توجه به فرهنگ غنی این مناطق در استحصال آب باران،  گردهمایی متخصصان و مجریان در این حوزه به صورت سالانه از گروه‌های مختلف علمی، اجرایی، سمن­ ها، قانون­گذاران و مسئولین امرو . ... منجر به اشتراک گذاشتن جدیدترین پژوهش ­های کاربردی و دستاوردهای نهادهای علمی و اجرایی در کنار یکدیگر خواهد بود تا بتواند از این طریق بخشی از مشکلات حوزه­ ی آب در این منطاق را مرتفع سازد.

با توجه به پیشنهاد انجمن علمی سطوح آبگیر باران ایران (یکی از انجمن‌های فعال و تخصصی در حوزه مهندسی آب با گرایش سطوح آبگیر) به دانشگاه هرمزگان برای دوازدهمین گردهمایی صاحبنظران و متخصصان و پژوهشگران این رشته و در راستای میزبانی نخبگان و پیش‌کسوتان این دانش در کشور، و معرفی دانشگاه هرمزگان و توانمندی‌های موجود در  دانشکده­ ی کشاورزی و منابع طبیعی، گروه مهندسی منابع طبیعی، مسئولیت برگزاری این همایش را پذیرفته و جهت حمایت و همکاری دانشگاه این پیشنهاد از سوی دانشکده اعلام می‌شود.